برفک دهان: علائم، علل و درمان

برفک دهان، یک بیماری شایع است که اغلب باعث ناراحتی می شود. در این پست قصد داریم به بررسی برفک دهان، علائم، علل و گزینه های درمانی موثر برای آن بپردازیم. همچنین به برخی از اقدامات پیشگیرانه برای کمک به حفظ یک محیط دهانی سالم اشاره خواهیم کرد. این مقاله توسط دکتر مهریزی، متخصص ارتودنسی در تهران، نوشته شده است.

برفک دهان چیست؟

برفک دهان که به عنوان کاندیدیازیس دهان نیز شناخته می‌شود، یک بیماری شایع و گاهی دردناک است که می‌تواند همه را از نوزاد گرفته تا بزرگسالان درگیر کند. این بیماری در اثر رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود که به طور معمول به مقدار کمی در دهان و سایر نواحی بدن وجود دارد بدون اینکه آسیبی ایجاد کند. با این حال، هنگامی که قارچ رشد غیرقابل کنترلی کند، می تواند منجر به علائم برفک دهان شود.

بیشتر بدانید: سندروم سوزش دهان چیست و چه راهکارهایی برای درمان آن وجود دارد؟

علائم برفک

اولین علامت قابل توجه برفک دهان معمولاً ظاهر شدن ضایعات سفید کرمی در دهان است، چه روی زبان، سقف دهان یا داخل گونه. این ضایعات می توانند دردناک باشند و اگر با غذا یا مسواک شما تحریک شوند حتی ممکن است خونریزی کنند. علائم دیگر التهاب دهان، از دست دادن چشایی و مخاط دهان است. اگر برفک دهان درمان نشود، می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند و بدن شما را در معرض بیماری های جدی تری قرار دهد.

مقاله مفید: رابطه سلامت دهان و دندان با سلامت کبد

علل برفک دهان

عوامل متعددی می توانند در ایجاد برفک دهان نقش داشته باشند، از جمله:

یک سیستم ایمنی ضعیف
دیابت
استفاده از برخی داروها مانند آنتی بیوتیک ها یا کورتیکواستروئیدها
تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مرتبط با بارداری
بهداشت ضعیف دهان
خشکی دهان، که می تواند نشانه شرایطی مانند سندرم شوگرن باشد.

بخوانید: درمان شکاف لب و دهان با ارتودنسی

درمان و مدیریت برفک دهان

درمان برفک دهان معمولاً شامل دادن داروهای ضد قارچی است. با این حال، اقدامات عملی نیز وجود دارد که می توانید برای مدیریت و پیشگیری از برفک دهان انجام دهید: از جمله:

بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید: دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید، روزانه نخ دندان بکشید و به طور مرتب مسواک خود را تعویض کنید تا از گسترش قارچها جلوگیری کنید.
غذاهای قندی را محدود کنید: مصرف شکر و غذاهای حاوی مخمر مانند نان، آبجو و شراب را کاهش دهید که می تواند باعث رشد قارچ در دهان شما شود.
افزایش جریان بزاق: اگر دهان خشکی دارید، می‌توانید از داروهایی مانند Evoxac یا Salagen که می توانند به تحریک تولید بزاق کمک کرده، استفاده کنید.
مصرف اسیدوفیلوس: ماست های شیرین نشده را با لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس زنده بخورید یا از کپسول های اسیدوفیلوس برای کمک به حفظ تعادل سالم باکتری ها در دهان استفاده کنید.
اجتناب از کافئین و الکل: هر دو می توانند خشکی را افزایش دهند و ممکن است علائم بیماری را تشدید کنند.
پروتزهای دندانی تمیز: اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، آن‌ها را روزانه با یک داروی ضد قارچ تمیز کنید و برای جلوگیری از رشد قارچ، از پوشیدن آن‌ها در طول شب خودداری کنید.
از دهان شویه مجیک استفاده کنید: برای نگهداری، دهانشویه حاوی دیفن هیدرامین، نیستاتین و ماالوکس و همچنین شستشوی کلرهگزیدین گلوکونات می تواند مفید باشد.

آیا میدانید: ارتباط بین دیابت و سلامت دهان

آیا درمان طبیعی یا خانگی وجود دارد که بتواند به درمان برفک دهان کمک کند؟

در حالی که برفک دهان می تواند ناراحت کننده باشد، چندین درمان طبیعی وجود دارد که می تواند به مدیریت علائم در کنار داروهای ضد قارچ معمولی کمک کند. در اینجا به چند مورد از انها اشاره میکنیم؛

درمان‌ های طبیعی و خانگی برای برفک دهان

در حالی که برفک دهان میتواند ناراحت‌ کننده باشد، چندین درمان طبیعی وجود دارد که میتواند به مدیریت علائم در کنار داروهای ضد قارچ معمولی کمک کند. در اینجا به چند مورد از آنها اشاره میکنیم:

1. شستشو با آب نمک

نمک دارای خواص ضد عفونی‌ کننده، پاک‌ کننده و تسکین‌ دهنده است که به عنوان یک درمان خانگی رایج برای مشکلات دهان محسوب میشود. شستشوی دهان با آب نمک میتواند به تسکین علائم بیماری کمک کند.

2. ماست و پروبیوتیک‌ ها

حاوی باکتری‌ های زنده و “خوب” است که ممکن است به درمان برفک دهان کمک کند. ماست قارچ‌ ها را نمیکشد، بلکه رشد آن را متوقف میکند و به بازیابی تعادل مناسب باکتری‌ های خوب و بد در دهان کمک میکند.

3. روغن نارگیل

روغن نارگیل که به دلیل خواص ضد قارچی خود شناخته شده است، میتواند به مبارزه با مخمر هایی که باعث برفک دهان میشوند، کمک کند.

4. سرکه سیب

سرکه سیب دارای خواص ضد قارچی است که ممکن است بر علیه قارچ موثر باشد. رقیق کردن سرکه سیب با آب و استفاده از آن به عنوان دهانشویه میتواند به مدیریت علائم برفک دهان کمک کند.

5. روغن میخک

روغن میخک به اندازه داروی ضد قارچ نیستاتین در درمان این بیماری موثر است. دارای خواص ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی است.

6. روغن پونه کوهی

روغن پونه کوهی که به دلیل توانایی‌ های ضد میکروبی و ضد قارچی خود شناخته شده است، میتواند بر علیه قارچ‌ ها نیز موثر باشد.

7. آب لیمو

تصور میشود که آب لیمو دارای توانایی‌ های ضد عفونی‌ کننده و ضد قارچی است که کمک میکند تا با قارچ‌ هایی که باعث برفک دهان میشوند مبارزه کنیم. برخی افراد آب لیمو را مستقیماً روی ضایعات برفک میمالند، اما اسیدیته لیمو ممکن است باعث سوزش و تحریک شود.

8. دارچین

دارچین به دلیل خواص ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد ویروسی خود شناخته شده است و به عنوان یک درمان طبیعی موثر برای آن شناخته میشود.

بیشتر بدانید: سرطان دهان، علل و نشانه‌ های آن

نکات مهم درباره درمان‌ های طبیعی

به یاد داشته باشید، قبل از شروع هر گونه درمان طبیعی، مشورت با یک ارائه‌ دهنده مراقبت‌ های بهداشتی ضروری است، به خصوص اگر سیستم ایمنی ضعیف یا سایر شرایط سلامتی را دارید. این داروها باید همراه با داروهای ضد قارچ تجویز شده و نه به عنوان جایگزینی برای آنها استفاده شوند.

سوال شما: ارتودنسی متحرک چیست؟

تفاوت برفک با آفت دهان

برفک دهان و آفتی استوماتیت که معمولاً به عنوان زخم های شانکر(نوعی زخم پوستی بدون درد است که در مرحله اولیه بیماری سیفلیس ظاهر می‌شود) شناخته می شوند، دو وضعیت متفاوتی هستند که بر دهان تأثیر می گذارند. در حالی که ممکن است برخی از شباهت‌ها، مانند ایجاد ناراحتی و ظاهر شدن به‌عنوان ضایعات در دهان، مشترک باشند، اما در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند و نیاز به درمان‌های متفاوتی دارند. از جمله:

علت: تصور می شود که آفت به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود، در حالی که برفک دهان یک عفونت قارچی است که توسط قارچها و مخمرها آلبیکنس ایجاد می شود.
شکل ظاهری: آفت‌ها زخم‌های کوچک و کم عمقی هستند که معمولاً سفید یا زرد با حاشیه قرمز هستند. اما برفک دهان باعث ایجاد ضایعات سفید مایل به کرم و کمی برجسته در دهان می شود.
محل: آفت دهان معمولاً روی بافت های نرم داخل دهان یا در پایه لثه ظاهر می شود. برفک دهان معمولاً از زبان و گونه های داخلی شروع می شود، اما می تواند به سایر قسمت های دهان و گلو گسترش یابد.
درمان: درمان زخم‌های شانکر مثل آفت معمولاً شامل داروهای موضعی برای تسکین درد و التهاب است. برفک دهان، به عنوان یک عفونت قارچی، معمولا با داروهای ضد قارچ درمان می شود.

مقاله مفید: خمیر دندان و دهانشویه

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کاندیدیازیس دهانی هستند؟

برفک دهان میتواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی گروه‌ ها در معرض خطر بیشتری قرار دارند. نوزادان، سالمندان، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (مانند بیماران مبتلا به HIV یا افرادی که تحت درمان‌ های شیمی‌ درمانی قرار دارند)، و کسانی که دیابت کنترل نشده دارند، بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری هستند. استفاده طولانی مدت از آنتی‌ بیوتیک‌ ها یا کورتیکو استروئید ها نیز میتواند باعث تغییر در تعادل طبیعی میکروبی دهان شود و زمینه بروز برفک را فراهم کند. آگاهی از این عوامل خطر میتواند به تشخیص زودهنگام و پیشگیری مؤثر کمک کند.

برفک دهان در نوزادان و نکاتی برای والدین

برفک دهان یکی از بیماری‌ های شایع در نوزادان است که به دلیل سیستم ایمنی نا بالغ آنها به راحتی اتفاق می‌ افتد. این بیماری معمولاً به صورت لکه‌ های سفید بر روی زبان، داخل گونه‌ ها یا سقف دهان ظاهر میشود. والدین باید در صورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنند تا درمان مناسب تجویز شود. تمیز نگه داشتن بطری شیر، پستانک و وسایل تغذیه نوزاد، و رعایت بهداشت دهان حتی در سنین پایین میتواند در پیشگیری از برفک دهان مؤثر باشد. همچنین، اگر مادر شیرده دچار عفونت قارچی نوک سینه باشد، ممکن است این بیماری بین مادر و نوزاد منتقل شود و درمان همزمان ضروری باشد.

پیشگیری کنید: سنگ لوزه چیست؟

چه زمانی باید برای درمان کاندیدیازیس دهانی به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم برفک دهان مانند لکه‌ های سفید، التهاب یا درد در دهان بیش از چند روز ادامه پیدا کند یا بدتر شود، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد. در مواردی که فرد دچار مشکل در بلع یا گسترش ضایعات به نواحی دیگر مانند گلو و مری شود، مراجعه فوری به متخصص ضروری است. افرادی که سابقه بیماری‌ هایی مانند دیابت یا نقص ایمنی دارند، باید در صورت مشاهده اولین نشانه‌ ها تحت نظر پزشک قرار بگیرند. درمان زودهنگام میتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.

بدانید: تاثیر ارتودنسی بر درد مفصل فک

آنچه گفتیم…

برفک دهان می تواند یک بیماری دردناک و خسته کننده باشد، اما با درمان مناسب و مراقبت های پیشگیرانه می توان آن را به طور موثر مدیریت کرد. همیشه برای تشخیص و بحث در مورد مناسب ترین گزینه های درمانی با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت کنید. به یاد داشته باشید، بهترین دفاع در برابر این بیماری، حفظ بهداشت دهان و دندان و سبک زندگی سالم است.

سوال متداول:

آیا کاندیدیازیس دهانی مسری است؟

بله، کاندیدیازیس دهانی میتواند از طریق تماس مستقیم دهانی یا استفاده مشترک از وسایل آلوده (مثل لیوان یا قاشق) منتقل شود، به ویژه اگر طرف مقابل سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد.

آیا رژیم غذایی خاصی میتواند به درمان کاندیدیازیس دهانی کمک کند؟

بله، رژیم غذایی کم قند و غنی از پروبیوتیک‌ ها میتواند به کنترل رشد قارچ‌ ها و تسریع درمان کاندیدیازیس دهانی کمک کند.

آیا افراد سالم هم ممکن است به کاندیدیازیس دهانی مبتلا شوند؟

بله، اگرچه بیشتر در افراد با سیستم ایمنی ضعیف دیده میشود، اما افراد سالم هم ممکن است در شرایط خاص مانند استرس شدید یا مصرف طولانی مدت آنتی‌ بیوتیک‌ ها به کاندیدیازیس دهانی دچار شوند.

آیا مصرف دخانیات در ابتلا به کاندیدیازیس دهانی نقش دارد؟

بله، مصرف دخانیات میتواند محیط دهان را برای رشد قارچ‌ ها مستعد تر کند و احتمال ابتلا به کاندیدیازیس دهانی را افزایش دهد.

چه مدت طول میکشد تا کاندیدیازیس دهانی درمان شود؟

معمولاً با شروع درمان ضد قارچی، کاندیدیازیس دهانی طی ۷ تا ۱۴ روز بهبود پیدا میکند، اما در موارد شدید یا در بیماران با نقص ایمنی، مدت زمان بیشتری ممکن است نیاز باشد.

منابع:

Mayo Clinic
CDC (Centers for Disease Control and Prevention)
MedlinePlus
Johns Hopkins Medicine

مطالعه بیشتر: هزینه ارتودنسی در تهران

برفک دهان: علل، نشانه‌ها و درمان