جراحی فک ارتوگناتیک روشی تخصصی در حوزه دهان، فک و صورت است که با هدف اصلاح ناهنجاری های دندانی و تراز کردن فک ها انجام میشود. این جراحی نه تنها به بهبود عملکرد هایی مانند تنفس، جویدن، بلع و صحبت کردن کمک میکند، بلکه نقش مهمی در افزایش تقارن صورت و زیبایی لبخند ایفا میکند. زمانی که فک ها در یک راستا قرار ندارند، مشکلات متعددی برای فرد ایجاد میشود که با این جراحی قابل درمان است. اجرای صحیح این عمل نیازمند دانش، مهارت و تجربه یک جراح متخصص دهان، فک و صورت میباشد. به همین دلیل، جراحی ارتوگناتیک تنها یک مداخله درمانی نیست، بلکه راهکاری جامع برای بهبود عملکرد و ظاهر چهره است.
دکتر مهریزی، متخصص ارتودنسی خوب در شهرک غرب تهران، با بهره گیری از دانش روز و تجربه بالینی گسترده، بطور تخصصی در زمینه درمان ناهنجاری های فکی و انجام جراحی فک فعالیت دارد. ایشان با تشخیص دقیق و طرح درمان جامع، به بیماران کمک میکنند تا علاوه بر بهبود عملکرد فک، به زیبایی چهره ای متعادل دست یابند.
جراحی ارتوگناتیک مناسب درمان چه مشکلاتی است
جراحی ارتوگناتیک برای درمان مشکلات متعددی در ساختار فک و صورت انجام میشود و با توجه به نوع ناهنجاری، مدت زمان آن میتواند بین دو تا چند ساعت متغیر باشد. در فک پایین، پزشک ممکن است فک را به جلو یا عقب حرکت دهد و در فک بالا نیز همین اصول رعایت میشود. در برخی موارد برای تراز صحیح فک ها، استخوان های اضافی باید برداشته شوند و فک ها در طول جراحی از یکدیگر جدا شوند. نوع روش جراحی براساس نوع مشکل و ساختار فک بیمار انتخاب میشود تا نتیجه بهتری در عملکرد و زیبایی حاصل شود.
در برخی ناهنجاری های شدید، ارتودنسی فک پایین به تنهایی پاسخگو نیست و بیمار باید برای نتیجه مطلوب، تحت جراحی فک پایین نیز قرار بگیرد.
در موارد عقب ماندگی یا جلو بودن بیش از حد، ارتودنسی فک بالا بتنهایی کافی نیست و جراحی فک بالا برای اصلاح کامل ساختار فک ضرورت دارد.
برای آشنایی با علل، علائم و بهترین روش های درمان صدای مفصل فک و رهایی از ناراحتی های آن، اینجا کلیک کنید.
کدام افراد کاندیدای جراحی فک هستند؟
جراحی ارتوگناتیک برای افرادی انجام میشود که دچار ناهنجاری های فکی یا مشکلات عملکردی در ناحیه دهان و صورت هستند. این جراحی میتواند تأثیر چشمگیری در بهبود کیفیت زندگی، افزایش اعتماد به نفس و بهبود عملکرد هایی مانند تنفس، جویدن و صحبت کردن داشته باشد.
درمان جلو بودن فک پایین با فیس ماسک معمولاً فقط در سنین پایین کاربرد دارد و در بزرگسالان، این مشکل اغلب تنها با جراحی فک پایین قابل اصلاح است.
چه کسانی به جراحی ارتوگناتیک نیاز دارند؟
- افرادی که دندان های آنها طور مداوم در حال ساییده شدن هستند
- کسانی که در ناحیه مفصل فکی گیجگاهی احساس درد یا فشار دارند
- افرادی که در حالت بسته بودن دهان، دندان های فک بالا و پایین آنها به درستی روی هم قرار نمیگیرد (مشکل Open Bite)
- کسانی که با نقایص مادرزادی فک به دنیا آمدند
- افرادی که ظاهر صورتشان به همراه فک نامتقارن یا نامتعادل است
- کسانی که فک بیرون زده دارند
- افرادی که فک پایین آنها عقب رفته یا چانه شان بیش از حد کوچک است
- کسانی که فک یا صورتشان در اثر ضربه دچار آسیب شده است
- افرادی که در خواب دچار مشکلاتی مانند خروپف شدید یا آپنه خواب هستند
- کسانی که دچار تنفس مداوم از راه دهان میباشند
صدای مفصل فک اگر ناشی از اختلالات ساختاری یا ناهنجاری های اسکلتی باشد، ممکن است نیاز به بررسی تخصصی و در نهایت جراحی فک داشته باشد.
ارتوسرجری روشی تخصصی برای اصلاح ناهنجاری های شدید فک است که با ترکیب جراحی و ارتودنسی، به بهبود عملکرد و زیبایی صورت کمک می کند.
مشکلات فکی که نیاز به جراحی ارتوگناتیک دارند
جراحی فک ارتوگناتیک برای اصلاح ناهنجاری ها و مشکلات ساختار فک و صورت طراحی شده است. این مشکلات ممکن است ناشی از عوامل مادرزادی، آسیب ها، اختلالات در رشد فک یا عادات نادرست باشند و میتوانند تأثیرات جدی بر عملکرد و زیبایی فرد داشته باشند. برخی از این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
۱. کراس بایت (Crossbite)
کراس بایت زمانی اتفاق می افتد که دندان های فک بالا به طور صحیح با دندان های فک پایین تراز نمیشوند و در حالت بسته بودن دهان، دندان های فک بالا از دندان های فک پایین عبور میکنند. این وضعیت باعث میشود که دندان ها بطور غیرطبیعی روی هم قرار بگیرند که میتواند منجر به مشکلاتی مانند آسیب به دندان ها، لثه ها و مفصل فکی شود. همچنین، کراس بایت میتواند باعث عدم تطابق در جویدن، ناهماهنگی در زیبایی صورت و آسیب به ساختار فک شود. درمان این مشکل ممکن است شامل استفاده از ارتودنسی و در برخی موارد جراحی فک باشد.
۲. اپن بایت (Open Bite)
اپن بایت زمانی رخ میدهد که دندان های فک بالا و پایین در حالت بسته شدن دهان بطور کامل با یکدیگر تماس ندارند و فاصله ای بین دندان ها باقی میماند. این وضعیت بویژه در هنگام جویدن غذا یا صحبت کردن میتواند مشکلاتی ایجاد کند، زیرا فرد قادر به جویدن غذا بطور طبیعی نخواهد بود. همچنین، فاصله بین دندان ها میتواند تأثیر منفی بر روی تلفظ صحیح کلمات داشته باشد. در این حالت، جراحی ارتوگناتیک میتواند به تراز شدن فک ها و رفع این مشکل کمک کند.
۳. آندربایت (Underbite)
آندربایت زمانی رخ میدهد که فک پایین از فک بالا بطور غیرطبیعی بیرون زده باشد، به طوری که دندان های فک پایین از دندان های فک بالا عبور میکنند. این وضعیت معمولاً به دلیل رشد غیرطبیعی فک پایین یا فک بالا به وجود می آید و میتواند مشکلاتی در جویدن، تکلم، و ظاهر صورت ایجاد کند. آندربایت میتواند باعث ایجاد فشار اضافی بر مفصل فکی، بروز درد و ناراحتی، و آسیب به دندان ها و لثه ها شود. درمان آن نیازمند جراحی فک و در برخی موارد درمان ارتودنسی برای تراز کردن دندان ها است.
۴. اوربایت (Overbite)
اوربایت زمانی رخ میدهد که فک بالا به طور غیرطبیعی به جلو قرار دارد، به طوری که دندان های فک بالا بطور زیادی از دندان های فک پایین عبور میکنند. این وضعیت میتواند باعث مشکلاتی در جویدن و گاز زدن غذاها، فشاری اضافی بر دندان ها و لثه ها و حتی درد در ناحیه فک شود. علاوه بر مشکلات عملکردی، این وضعیت ممکن است تأثیرات منفی بر زیبایی صورت و اعتماد به نفس فرد داشته باشد. درمان آن ممکن است شامل جراحی فک و اصلاحات ارتودنسی برای تنظیم موقعیت دندان ها باشد.
۵. دیپ بایت (Deep Bite)
دیپ بایت یا روی هم افتادگی عمیق دندان ها یکی از شایع ترین ناهنجاری های بایت است که در آن دندان های جلویی فک بالا به طور غیرطبیعی، مقدار زیادی از دندان های جلویی فک پایین را می پوشانند. این وضعیت میتواند باعث ساییدگی شدید دندان های جلویی پایین، آسیب به لثه ها، و فشار بیش از حد به مفصل فک (TMJ) شود.
از نظر ظاهری، دیپ بایت ممکن است لبخند فرد را غیر طبیعی جلوه دهد و چانه فرد را کوچکتر نشان دهد. در موارد شدید، این ناهنجاری ممکن است حتی در حالت بسته بودن دهان نیز نمایان باشد.
۶. فک عقب رفته (Receding Chin / Retruded Jaw)
فک عقب رفته زمانی رخ میدهد که فک پایین به طور غیرطبیعی عقبتر از موقعیت طبیعی خود قرار میگیرد. این مشکل میتواند باعث مشکلاتی در عملکرد دهان مانند جویدن و صحبت کردن شود و ظاهر صورت را به شکل غیرطبیعی تغییر دهد. افرادی که دچار فک عقب رفته هستند معمولاً چانه کوچکی دارند و به دلیل این ناهماهنگی، چهره آنها ممکن است به نظر بی تناسب برسد. جراحی فک به اصلاح موقعیت فک پایین کمک میکند و ظاهری طبیعی تر برای صورت به ارمغان می آورد.
۷. فک بیرون زده (Prognathism)
فک بیرون زده زمانی رخ میدهد که فک بالا به طور غیرطبیعی به جلو قرار دارد. در این وضعیت، دندان های فک بالا از دندان های فک پایین عبور میکنند، که میتواند باعث مشکلاتی در جویدن، گفتار و مشکلات ظاهری صورت شود. این مشکل میتواند منجر به آسیب به دندان ها و لثه ها و حتی اختلالات مفصلی گردد. درمان آن معمولاً نیاز به جراحی فک و اصلاح موقعیت فک بالا دارد.
۸. اختلالات در تنفس و خواب
مشکلات فکی ممکن است به مشکلات تنفسی مانند خروپف شدید و آپنه خواب منجر شوند. این مشکلات نه تنها بر کیفیت خواب تأثیر می گذارند، بلکه میتوانند منجر به عوارض جدی مانند مشکلات قلبی و فشار خون شوند. جراحی فک میتواند این اختلالات را برطرف کرده و راه های هوایی را باز کند.
۹. نقایص مادرزادی فک و صورت
برخی از افراد با نقایص مادرزادی در فک و صورت به دنیا می آیند که باعث بروز مشکلات ساختاری میشود. این نقایص ممکن است شامل عدم تراز مناسب فک ها یا نقص در رشد فک باشد. این مشکلات میتوانند به مشکلات عملکردی مانند جویدن، صحبت کردن و تنفس منجر شوند و حتی بر زیبایی صورت تأثیر منفی بگذارند. جراحی فک میتواند به اصلاح این مشکلات و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.
این ناهنجاری ها شایع ترین مشکلاتی هستند که میتوانند نیاز به جراحی فک ارتوگناتیک داشته باشند. با توجه به نوع مشکل و شدت آن، پزشک ممکن است روش های مختلفی برای درمان انتخاب کند. از ارتودنسی و جراحی های کوچک تا جراحی های پیچیده تر و تخصصی تر برای اصلاح ساختار فک ها.
هایپردونتیا یا دندان اضافه، نوعی ناهنجاری رشد دندان است که در آن یک یا چند دندان اضافی فراتر از تعداد طبیعی در دهان ظاهر می شود. این وضعیت ممکن است باعث بی نظمی دندان ها، نهفتگی دندان های اصلی و نیاز به درمان های ارتودنسی یا جراحی گردد.
ناهنجاری شدید فک با جراحی قابل درمان است و این روش در مواردی مانند آندربایت، اپن‌بایت یا انحراف فک توصیه میشود.
جدول مشکلات فکی
| مشکل فکی | توضیحات |
|---|---|
| کراس بایت | زمانی که دندان های فک بالا به طور صحیح با دندان های فک پایین تراز نمیشوند و در حالت بسته بودن دهان، دندان ها از یکدیگر عبور میکنند. این مشکل میتواند باعث آسیب به دندان ها، لثه ها و حتی مفصل فکی شود. |
| اپن بایت | در این حالت، دندان های بالا و پایین در هنگام بسته شدن دهان به طور کامل به هم نمیرسند و فاصله ای بین آنها وجود دارد. این مشکل میتواند باعث اختلال در جویدن و صحبت کردن شود. |
| آندربایت | زمانی که فک پایین به طور غیرطبیعی از فک بالا بیرون میزند، به طوری که دندان های فک پایین از دندان های فک بالا عبور میکنند. این وضعیت میتواند باعث مشکلات در جویدن، تنفس و ظاهر صورت شود. |
| اوپربایت | در این مشکل، دندان های فک بالا به طرز غیر طبیعی به جلو قرار دارند و باعث میشود که دندان های فک پایین به درستی با فک بالا تراز نشوند. |
| فک عقب رفته | این وضعیت زمانی رخ میدهد که فک پایین به اندازه کافی رشد نکرده و عقبتر از موقعیت طبیعی قرار گرفته است. این مشکل میتواند بر چهره و عملکرد فرد تأثیر منفی بگذارد. |
| فک بیرون زده | در این حالت، فک بالا به طور غیر طبیعی به جلو قرار دارد که میتواند باعث مشکلاتی در جویدن، تکلم و حتی ایجاد مشکلات روحی به دلیل ظاهر نامتعادل صورت شود. |
| اختلالات در تنفس و خواب | مشکلاتی همچون خروپف شدید و آپنه خواب به دلیل مشکلات فکی، میتوانند به خطرات جدی سلامتی منجر شوند. |
ارتباط جراحی فک با ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی کمک میکند تا دندان ها در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند و پس از انجام جراحی، هماهنگی و تراز بهتری بین فک بالا و پایین ایجاد شود. گاهی لازم است که قبل از انجام جراحی، مدتی تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرد تا آمادگی لازم برای جراحی را به دست آورد.
چرا ارتودنسی قبل یا بعد از جراحی فک انجام میشود؟
هماهنگی بین جراح فک و صورت و متخصص ارتودنسی نقش کلیدی در موفقیت درمان دارد. برای افرادی که دچار ناهنجاری های اسکلتی و عدم توازن بین فک ها هستند، ترکیب جراحی ارتوگناتیک با ارتودنسی یک روش موثر و کاربردی است. مدت زمان درمان ارتودنسی در این مسیر، به عوامل مختلفی مثل شدت ناهنجاری، وضعیت نظم دندان ها و نوع حرکات مورد نیاز بستگی دارد، اما معمولاً بین ۶ تا ۱۸ ماه زمان نیاز است. با تشخیص درست پزشک، این دو درمان در کنار هم میتوانند نتایج فوق العاده ای برای بیمار رقم بزنند.
در موارد خاص، ارتودنسی ممکنه نیاز به همراهی با جراحی داشته باشه؛ برای آشنایی بیشتر با این نوع درمان، مقاله ی کامل ارتودنسی با جراحی فک رو بخوانید.
تأثیر ارتودنسی بر درد مفصل فک در برخی بیماران محدود است و در مواردی که ناهنجاری های اسکلتی عامل درد باشند، جراحی فک به عنوان راه حل اصلی مطرح میشود.
برش ها و تورم بعد از جراحی فک
در بیشتر جراحی های ارتوگناتیک، برش های جراحی داخل دهان انجام میشود و اثری از زخم روی صورت باقی نمی ماند. مهارت و دقت جراح در این مرحله نقش بسیار مهمی دارد.
بعد از جراحی ممکن است ناحیه فک دچار تورم شود. این تورم طبیعی است و با رعایت توصیه های پزشک به مرور کاهش می یابد. همچنین ویزیت های منظم پس از جراحی برای بررسی روند بهبودی و جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است. رعایت کامل بهداشت دهان و دندان نیز از مهمترین نکات مراقبتی در این دوران به شمار میرود.
رژیم غذایی و مراقبت های اختصاصی پس از جراحی
یکی از اقدامات مهم پس از جراحی، استفاده از بریس های الاستیکی ملایم است که باید از روز بعد از عمل روی دندان های بالا و پایین قرار بگیرند. این بریس ها کمک میکنند دندان ها در موقعیت صحیح خود باقی بمانند و تراز فکی حفظ شود.
در روزهای ابتدایی بعد از عمل، رعایت رژیم غذایی نرم بسیار اهمیت دارد. استفاده از مخلوط کن برای تهیه غذاها توصیه میشود. برای داشتن یک تغذیه مناسب و مقوی در این دوره، مشورت با متخصص تغذیه نیز میتواند کمک کننده باشد.
درمان ارتودنسی با جلو بودن فک پایین اگر در سن رشد شروع نشود، معمولاً باید همراه با جراحی فک باشد تا تقارن صورت بازگردد.
عوارض بعد از جراحی فک
بعد از جراحی ارتوگناتیک، ممکن است برخی عوارض به طور موقت بروز کنند.
- یکی از عوارض شایع بعد از جراحی ارتوگناتیک، خواب آلودگی زیاد و کرختی است که معمولا به مرور زمان کاهش می‌یابد.
- برخی قسمت های صورت بعد از جراحی ممکن است به طور موقت بی حس شوند. این حالت نیز به تدریج و با گذشت زمان برطرف میشود.
مراقبت های بعد از جراحی فک ارتوگناتیک: اهمیت بهداشت دهان و دندان
مراقبت های بعد از جراحی ارتوگناتیک برای تسریع در روند بهبودی و کاهش خطر عوارض بسیار مهم هستند. رعایت بهداشت دهان و دندان یکی از اصلی ترین مراقبت ها است، زیرا ممکن است با تورم و حساسیت در ناحیه جراحی، مشکلاتی در نظافت دندان ها ایجاد شود. استفاده منظم از مسواک و دهانشویه، به خصوص در روزهای اولیه بعد از جراحی، به جلوگیری از عفونت و حفظ سلامت دندان ها کمک میکند. همچنین مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت جراحی و رفع هرگونه مشکل احتمالی ضروری است.
جراحی فک یا ارتودنسی، بستگی به شدت ناهنجاری دارد؛ در بسیاری از بیماران ترکیب هر دو روش بهترین نتیجه را به همراه دارد.
زمانبندی مناسب برای شروع جراحی فک: از تشخیص تا انجام عمل
یکی از نکات مهم در جراحی ارتوگناتیک، زمانبندی صحیح انجام عمل است. انتخاب زمان مناسب برای جراحی بستگی به تشخیص دقیق و مراحل پیش درمانی دارد. برای بسیاری از بیماران، قبل از جراحی، ممکن است نیاز به درمان ارتودنسی باشد تا دندان ها به موقعیت صحیح خود برسند. همچنین، با بررسی دقیق توسط متخصصین، میتوان تعیین کرد که آیا جراحی بلافاصله بعد از ارتودنسی انجام شود یا نیاز به زمان بیشتری برای آماده سازی وجود دارد.
پرسش های پر تکرار:
آیا جراحی فک دردناک است؟
جراحی فک معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود، بنابراین بیمار در طول عمل هیچ دردی احساس نمیکند. بعد از جراحی ممکن است درد و تورم وجود داشته باشد که توسط داروهای مسکن کنترل میشود و به مرور کاهش می یابد. پزشک برای کمک به تسکین درد، داروهایی را تجویز میکند.
چند روز بعد از جراحی فک میتوان به محل کار برگشت؟
مدت زمان استراحت پس از جراحی بستگی به نوع عمل و سرعت بهبودی فرد دارد، اما معمولاً ۲ تا ۳ هفته برای بهبود اولیه نیاز است. اگر فرد به شغل های فیزیکی سنگین مشغول باشد، ممکن است نیاز به استراحت بیشتر داشته باشد.
آیا امکان بازگشت به فعالیت های ورزشی بعد از جراحی فک وجود دارد؟
بعد از جراحی، باید از فعالیت های ورزشی سنگین خودداری کرد تا زمانی که پزشک اجازه دهد. این مدت معمولاً ۶ تا ۸ هفته پس از عمل است، چرا که فک به زمان نیاز دارد تا به طور کامل بهبود یابد.
آیا جراحی فک برای کودکان هم مناسب است؟
جراحی فک معمولاً برای بزرگسالان انجام میشود، اما در برخی موارد خاص ممکن است برای کودکان نیز نیاز باشد.
آیا بیمه هزینه های جراحی فک را پوشش میدهد؟
بسیاری از بیمه ها هزینه های جراحی فک را در صورتی که جراحی به دلیل مشکلات عملکردی (مثل تنفس، جویدن یا بلع) انجام شود، پوشش . برای دریافت اطلاعات دقیق، باید با بیمه خود تماس بگیرید.
چگونه میتوان از عوارض بعد از جراحی فک پیشگیری کرد؟
رعایت دستور العمل های پزشکی، مراقبت های بهداشتی دقیق، مصرف داروهای تجویزی و پیگیری ویزیت های منظم میتواند به پیشگیری از عوارض بعد از جراحی کمک کند. همچنین رژیم غذایی مناسب و استراحت کافی نقش مهمی در فرآیند بهبودی دارد.
چه زمانی میتوانم نتایج نهایی جراحی فک را مشاهده کنم؟
نتایج نهایی جراحی معمولاً بعد از گذشت ۶ ماه تا یک سال قابل مشاهده است، چرا که فک و دندان ها به تدریج در موقعیت جدید خود قرار میگیرند و تمام تورم و تغییرات به تدریج از بین میرود.
منابع:
