کراس بایت چیست؟ راهنمای کامل تشخیص و درمان
کراس بایت، یکی از اختلالات شایع دندانی و فکی است که در آن، دندان های فک بالا به جای قرار گرفتن در بیرون دندان های فک پایین، در داخل آن ها قرار می گیرند. این ناهنجاری می تواند بر زیبایی لبخند، عملکرد جویدن و سلامت بلند مدت مفاصل فک تأثیر منفی بگذارد. این مقاله به صورت جامع به بررسی انواع کراس بایت، علل بروز آن از جمله تاثیر وراثت و ژنتیک در مشکلات ارتودنسی، و عوارض ناشی از عدم درمان آن می پردازد. همچنین، روش های مختلف درمانی از جمله ارتودنسی ثابت و متحرک، و اهمیت درمان در سنین پایین تشریح می شود. هدف این است که با ارائه اطلاعات دقیق از دکتر مهریزی، به شما در درک بهتر این مشکل و انتخاب بهترین مسیر درمانی کمک کنیم.
مقاله مرتبط: متخصص جراح فک
کراس بایت، ناهنجاری فراتر از زیبایی
دندان های ردیف بالا در حالت طبیعی باید به شکلی قرار بگیرند که بخشی از دندان های ردیف پایین را پوشش داده و بدین ترتیب یک قوس ملایم و هماهنگ را شکل دهند. اختلال کراس بایت زمانی رخ می دهد که این تراز به هم خورده و تعدادی از دندان های ردیف بالا وارد بخش داخلی ردیف پایینی دندان ها شوند. این ناهنجاری می تواند در قسمت جلویی یا کناری دندان ها ایجاد شود. از آن جایی که کراس بایت می تواند سبب ساز آسیب های جدی در ظاهر و عملکرد دندان ها شود، توصیه می شود در مراحل ابتدایی تشخیص نسبت به درمان آن اقدام شود. دکتر مهریزی، متخصص ارتودنسی خوب در تهران است که در درمان انواع ناهنجاری های دندان و فک تجربه و مهارت بالایی دارد.
بیشتر بدانید: درمان ناهنجاری فک
انواع کراس بایت کدامند؟
کراس بایت بسته به اینکه کدام دندان ها را درگیر کرده باشد، به انواع مختلفی تقسیم می شود.
- کراس بایت خلفی: این عارضه زمانی رخ می دهد که دندان های عقبی فک بالا (مولر ها و پرمولر ها) به جای آنکه بر روی دندان های ردیف پایین قرار بگیرند، در پشت آن ها قرار می گیرند.
- کراس بایت قدامی: این نوع در بخش جلویی دندان ها اتفاق می افتد. یعنی دندان های جلویی در فک بالا، کمی عقب تر از دندان های فک پایین هستند. این وضعیت شباهت زیادی به آندربایت و چگونگی درمان آن دارد.
- کراس بایت گونه ای (Buccal Crossbite): یکی از انواع نادر و شدید این اختلال است و زمانی اتفاق می افتد که دندان های یک طرف دهان فرد، نسبت به ردیف پایین عدم انطباق دارند و به گونه فرد نزدیک هستند.
کراس بایت به چه دلایلی ایجاد می شود؟
از جمله دلایل بروز این عارضه می توان به دلایل وراثتی و محیطی اشاره کرد. مشکلات اسکلتی، دندانی و فکی از جمله دلایل ارثی کراس بایت هستند. اگر کودک در دورانی که هنوز رشد استخوانی در حال انجام است، عاداتی مانند تاثیر مکیدن انگشت شست در کودکان و عوارض آن را ترک نکرده باشد، این امر می تواند بر نحوه شکل گیری استخوان ها و رویش دندان ها تأثیر منفی بگذارد. از دیگر عوامل محیطی می توان به ضربه به دندان ها یا از دست دادن زودهنگام دندان های شیری اشاره کرد.
بیشتر بدانید: دیپ بایت
چرا عارضه کراس بایت باید به سرعت درمان شود؟
عدم درمان به موقع کراس بایت می تواند منجر به مشکلات جدی و پیچیده ای شود.
- استهلاک و سایش دندان ها: دندان هایی که در محل صحیح خود قرار نگرفتند، به مرور بر روی یکدیگر ساییدگی پیدا کرده و دچار سایش دندان می شوند.
- اختلال در عملکرد مفصل فکی (TMJ): کراس بایت می تواند به مرور زمان باعث ایجاد درد و صدای مفصل فک شود و به اختلال TMJ بینجامد.
- بیماری های لثه: جویدن نامناسب و فشار نامتعادل می تواند سبب تحلیل لثه در ارتودنسی و مشکلات پریودنتال گردد.
- رشد نا متقارن فک: در صورتی که این اختلال در دوران کودکی درمان نشود، می تواند منجر به فک نا متقارن و اختلالات اسکلتی شدید در بزرگسالی شود.
- مشکلات ظاهری و گفتاری: عدم تقارن در دندان ها زیبایی را تحت تأثیر قرار می دهد و گاهی منجر به ناتوانی در بیان برخی حروف می شود.
بیشتر بدانید: ارتودنسی با جراحی فک
بهترین روش های درمان کراس بایت کدامند؟
بهترین سن برای ارتودنسی و درمان کراس بایت، سنین بین هفت تا دوازده سالگی است. در این سن، رشد استخوان کام هنوز کامل نشده و متخصص می تواند با استفاده از دستگاه های فانکشنال، به راحتی فک بالا را گسترش دهد.
روش های درمانی در کودکان
در ارتودنسی کودکان، درمان کراس بایت اغلب با استفاده از دستگاه های خاصی انجام می شود.
وسیع کننده کام (پالاتال اکسپندر):
این دستگاه که بر روی کام دهان قرار می گیرد، به تدریج فک بالا را پهن کرده و فضای لازم برای مرتب شدن دندان ها را فراهم می کند. استفاده از فیس ماسک ارتودنسی نیز ممکن است در کنار این دستگاه برای جلو آوردن فک بالا تجویز شود.
هد گیر:
این وسیله خارج دهانی با اعمال نیرو به فک و دندان ها، از رشد نا متوازن فک ها جلوگیری کرده و به اصلاح کراس بایت کمک می کند.
روش های درمانی در بزرگسالان
اصلاح این ناهنجاری در بزرگسالان معمولاً پیچیده تر است و ممکن است به یکی از روش های زیر نیاز داشته باشد:
ارتودنسی ثابت:
استفاده از بریس ها (فلزی یا ارتودنسی سرامیکی) رایج ترین روش برای اصلاح موقعیت دندان ها و درمان کراس بایت است. براکت ارتودنسی چیست؟ قطعاتی هستند که روی دندان ها چسبانده می شوند تا این حرکت را ممکن سازند.
الاینر های شفاف (اینویزیلاین):
برای موارد خفیف تر، می توان از ارتودنسی نامرئی یا الاینر های شفاف استفاده کرد. این وسیله پوششی شفاف است که بر روی دندان ها قرار گرفته و آن ها را به جهت صحیح هدایت می کند.
جراحی فک (ارتوسرجری):
در مواردی که کراس بایت ناشی از ناهنجاری شدید اسکلتی باشد و ارتودنسی در بزرگسالان به تنهایی کافی نباشد، جراحی فک یا ارتودنسی ترکیبی برای اصلاح موقعیت فک ها ضروری است.
بیشتر بدانید: ارتودنسی در سنین بالا
جدول خلاصه روش های درمان کراس بایت
روش درمانی | گروه سنی هدف | کاربرد اصلی | مدت زمان تقریبی درمان |
کودکان | گسترش فک بالای تنگ | ۶ تا ۱۲ ماه | |
ارتودنسی ثابت | کودکان و بزرگسالان | اصلاح موقعیت دندان ها | ۱۸ تا ۳۶ ماه |
الاینر شفاف | نوجوانان و بزرگسالان | موارد خفیف تا متوسط کراس بایت | ۱۲ تا ۲۴ ماه |
بزرگسالان | موارد شدید اسکلتی | متغیر (بسته به پیچیدگی) |
اهمیت دوره نگهداری پس از درمان کراس بایت
پس از اتمام درمان فعال و برداشتن دستگاه ها، مرحله نگهداری آغاز می شود. چرا باید بعد از ارتودنسی ریتینر گذاشت؟ زیرا دندان ها تمایل طبیعی به بازگشت به موقعیت اولیه خود دارند. استفاده منظم از نگهدارنده یا ریتینر ارتودنسی طبق دستور متخصص، برای حفظ نتایج به دست آمده و جلوگیری از بازگشت کراس بایت ضروری است.
هزینه درمان کراس بایت چقدر است؟
هزینه ارتودنسی برای درمان کراس بایت به عواملی مانند شدت مشکل، نوع دستگاه مورد استفاده و طول دوره درمان بستگی دارد. بهترین راه برای اطلاع از هزینه دقیق، دریافت مشاوره از یک متخصص ارتودنسی است.
نتیجه گیری
کراس بایت یک ناهنجاری پیچیده است که می تواند بر سلامت، عملکرد و زیبایی لبخند تأثیر بگذارد. درمان به موقع آن، به ویژه در دوران کودکی، می تواند از بروز مشکلات جدی تر در آینده جلوگیری کرده و نیاز به درمان های پیچیده ای مانند ارتوسرجری را کاهش دهد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی های درمانی در دندانپزشکی، روش های متنوعی برای اصلاح این اختلال وجود دارد. مراجعه به یک متخصص ارتودنسی مجرب مانند دکتر مهریزی، برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین طرح درمان، کلید دستیابی به لبخندی سالم و زیبا است.
بیشتر بدانید: کش ارتودنسی
سوالات متداول
بهترین سن برای درمان کراس بایت چه زمانی است؟
سن مناسب برای ارتودنسی و درمان کراس بایت، دوران کودکی (معمولاً بین ۷ تا ۱۲ سالگی) است، زیرا در این سن می توان رشد فک را هدایت کرد. با این حال، درمان در هر سنی امکان پذیر است.
آیا درمان کراس بایت دردناک است؟
در روزهای ابتدایی پس از گذاشتن دستگاه ها یا پس از جلسات تنظیم، ممکن است کمی احساس فشار یا ناراحتی وجود داشته باشد. این درد ارتودنسی معمولاً خفیف و موقتی بوده و با مسکن های معمولی قابل کنترل است.
تفاوت کراس بایت با اوربایت چیست؟
کراس بایت به عدم تطابق دندان های بالا و پایین در جهت عرضی (گونه به زبان) اشاره دارد. در حالی که اوربایت به همپوشانی عمودی بیش از حد دندان های جلویی بالا بر روی دندان های پایین گفته می شود.
آیا برای درمان کراس بایت همیشه نیاز به کشیدن دندان است؟
خیر، در بسیاری از موارد، به ویژه اگر درمان در سن پایین انجام شود، می توان با گسترش فک فضای لازم را ایجاد کرد. اما در موارد شلوغی دندان های شدید، ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد.
آیا ممکن است کراس بایت پس از درمان بازگردد؟
بله، در صورت عدم استفاده صحیح و منظم از ریتینر ها (نگهدارنده ها) پس از پایان درمان، احتمال بازگشت بخشی از ناهنجاری وجود دارد.
منبع:
