براکت ارتودنسی چیست؟
اگر قصد مرتب کردن دندان های خود را دارید، احتمالاً با نام براکت ارتودنسی مواجه شدید. این قطعه کوچک، نقش بسیار مهمی در درمان ارتودنسی ایفا می کند و پایه ی اصلی بیشتر روش های ارتودنسی ثابت محسوب می شود. اما براکت ارتودنسی چیست و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله از کلینیک تخصصی دکتر مهریزی متخصص ارتودنسی در غرب تهران، به زبان ساده و دقیق، درباره انواع براکت ها، نحوه عملکرد آنها و نکاتی که باید هنگام استفاده بدانید صحبت خواهیم کرد.
ارتودنسی در سنین بالا، برخلاف تصور رایج که آن را صرفاً مخصوص کودکان و نوجوانان می داند، نه تنها کاملاً امکان پذیر است، بلکه با بهره گیری از تکنولوژی های پیشرفته و روش های نوین درمانی، می تواند نتایج بسیار مؤثری در بهبود سلامت دهان، اصلاح ناهنجاری های فکی و دندانی، و افزایش زیبایی لبخند در بزرگسالان به همراه داشته باشد.
تعریف براکت ارتودنسی
براکت یک قطعه فلزی یا سرامیکی کوچک است که به سطح جلو یا پشت دندان متصل می شود. هر براکت با کمک چسب مخصوص کامپوزیتی به دندان چسبانده می شود. این قطعه دارای شیار یا شکافی است که از آن، سیم قوس دار ارتودنسی عبور می کند. این سیم فشار ملایمی به دندان ها وارد می کند تا به مرور زمان آنها را به جای درست هدایت کند.
در ارتودنسی ثابت، معمولاً برای هر دندان یک براکت نصب می شود. سپس متخصص ارتودنسی با عبور سیم از میان شیارها و محکم کردن آن، نیرو را به صورت کنترل شده به دندان ها منتقل می کند. در جلسات ویزیت دوره ای، این سیم ها تنظیم می شوند تا حرکت دندان ها کامل و اصولی انجام شود.
براکت ها به عنوان اجزای کلیدی در جهت دهی صحیح دندان ها عمل می کنند. انتخاب محل دقیق براکت روی دندان اهمیت زیادی دارد، زیرا هر میلی متر جابجایی می تواند تأثیر چشمگیری در مسیر درمان داشته باشد.
لینک مفید: نمونه درمان ارتودنسی
نقش براکت ارتودنسی چیست؟
نقش اصلی براکت ها، انتقال نیروی سیم ارتودنسی به دندان ها است. با اتصال براکت ها به دندان ها و عبور سیم، نیروی یکنواختی به دندان ها وارد می شود که در نتیجه موجب حرکت دندان ها و اصلاح ناهنجاری ها خواهد شد.
لینک مفید: ارتودنسی و عمل بینی
کاربردهای براکت ارتودنسی چیست؟
کاربردهای براکت های ارتودنسی متنوع هستند و شامل موارد زیر می شود:
اصلاح مال اکلوژن ها
براکت ها برای اصلاح بی نظمی در قرارگیری دندان های بالا و پایین (مال اکلوژن) کاربرد دارند؛ مانند اوربایت، آندربایت ها، کراس بایت‌ها و اپن بایت‌ها، شلوغی دندان ها یا فاصله بین آنها.
لینک مفید: انواع مال اکلوژن ها | مال اکلوژن یا نا همترازی دندان چیست؟
تسهیل حرکت دندان
قرارگیری دقیق براکت ها به حرکت کنترل شده دندان ها در جهت صحیح کمک می کند. به عنوان پایگاهی عمل می کنند که نیروهای اعمال شده از سوی سیم را به صورت هدفمند به دندان ها منتقل می کنند.
پشتیبانی از ابزارهای ارتودنسی
بیشتر نقش لنگر را برای سایر اجزای ارتودنسی مثل سیم، کش و فنر ایفا می کنند تا حرکت دندان ها به شکلی هماهنگ و مؤثر انجام شود.
بالا بردن اثربخشی درمان
براکت هایی مثل دیمون (Self-Ligating) به دلیل حذف کش های الاستیک اصطکاک را کاهش داده و حرکت راحت تری را فراهم می کنند. همچنین براکت های مدرن به گونه ای طراحی شدند که باعث کاهش ناراحتی بیمار و کوتاه تر شدن طول درمان می شوند.
توجه به ترجیح بیمار
براکت ها در طرح ها و جنس های مختلفی از جمله فلزی، سرامیکی، لینگوال و نامرئی عرضه می شوند تا نیازهای زیبایی یا راحتی بیماران را نیز تأمین کنند.
لینک مفید: ارتودنسی یا کامپوزیت
انتخاب بهترین براکت ارتودنسی
انتخاب براکت مناسب به نوع مشکل دندانی و ترجیح بیمار بستگی دارد. برای مثال، براکت های فلزی از پر کاربرد ترین انواع هستند که در درمان های پیچیده استفاده می شوند، اما برای افرادی که نگران ظاهر خود هستند، براکت های سرامیکی یا لینگوال که در داخل دندان ها نصب می شوند، می توانند انتخاب بهتری باشند. در این بخش، به مزایا و معایب انواع مختلف براکت ها پرداخته می شود تا بیماران بتوانند براکت مناسب خود را انتخاب کنند.
بیشتر بدانید: تمیز کردن براکت های ارتودنسی
انواع براکت ارتودنسی کدامند؟
ما در ارتودنسی انواع مختلفی براکت داریم که مهم ترین آنها عبارتند از:
براکت فلزی:
رایج ترین و مقرون به صرفه ترین نوع است. مقاوم، قابل استریل و مناسب برای درمان های عمومی.
براکت سرامیکی:
عملکرد مشابه براکت فلزی دارد ولی به رنگ دندان نزدیک است و از نظر ظاهری کمتر جلب توجه می کند.
براکت دیمون:
براکت خود باز شونده است که اصطکاک را کاهش می دهد، تجمع پلاک را کمتر می کند و معمولاً مدت درمان را کوتاه تر می کند.
براکت لینگوال:
در پشت دندان نصب می شود و از نظر ظاهری کاملاً نامرئی است اما در ابتدا می تواند باعث ناراحتی در گفتار یا تمیزکردن شود.
براکت ارتودنسی نامرئی:
معمولاً از سرامیک یا پلاستیک ساخته می شوند و با دندان ها هماهنگ هستند. ممکن است در تماس با رنگ غذا یا سیگار دچار تغییر رنگ شوند.
نکته: انتخاب نوع براکت باید بر اساس وضعیت دندان ها، بودجه بیمار و اولویت های زیبایی او انجام شود.
لینک های مفید: ارتودنسی دیمون | ارتودنسی کودکان | ارتودنسی متحرک | ارتودنسی لینگوال | ارتودنسی نامرئی | ارتودنسی ثابت
لینک مفید: اقدامات قبل از ارتودنسی دندان
جدول مقایسه انواع براکت های ارتودنسی
| نوع براکت | جنس براکت | مزایا | معایب | مناسب برای |
|---|---|---|---|---|
| فلزی کلاسیک | فلز (استیل ضد زنگ) | قیمت مناسب، استحکام بالا، اثر بخشی بالا | ظاهر مشخص، جلب توجه زیاد | کودکان، نوجوانان، درمان های پیچیده |
| سرامیکی | سرامیک شفاف | ظاهر طبیعی، کمتر دیده می شود | شکننده تر، هزینه بالاتر، احتمال تغییر رنگ | بزرگسالانی که به زیبایی اهمیت می دهند |
| دیمون (خود باز شونده) | فلز یا سرامیک | اصطکاک کمتر، جلسات کمتر، حرکت سریعتر دندان ها | گرانتر از نوع سنتی، در دسترس نبودن در برخی کلینیک ها | همه سنین، کسانی که زمان برایشان مهم است |
| لینگوال | فلز (پشت دندانی) | کاملاً نامرئی از نمای بیرون | سختی در تمیز کردن، هزینه بالا، احتمال تحریک زبان | بزرگسالان با نیاز زیبایی بالا |
| الاینر شفاف | پلاستیک مخصوص | کاملاً نامرئی، قابل جا بجایی، راحت در تمیز کردن | مناسب برای مشکلات خفیف تا متوسط، هزینه بالا، نیاز به همکاری بیمار | بزرگسالان با نظم بالا و مشکلات خفیف تا متوسط |
مقایسه براکت های فلزی و سرامیکی
براکت های فلزی و سرامیکی دو گزینه رایج در ارتودنسی هستند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. براکت های فلزی با استحکام بالا و هزینه کمتر در دسترس هستند، در حالی که براکت های سرامیکی به دلیل ظاهر طبیعی تر و کمتر قابل مشاهده بودن، گزینه محبوبی برای بزرگسالان است. اما این نوع براکت ها معمولاً گران تر و مستعد تغییر رنگ هستند. در این بخش، تفاوت های این دو نوع براکت به طور دقیق بررسی می شود تا بیماران انتخابی آگاهانه داشته باشند.
لینک مفید: ارتودنسی رنگی چیست؟ | کاهش طول درمان ارتودنسی
مراقبت و نگهداری از براکت های ارتودنسی
بهداشت دهان:
مسواک زدن دقیق و استفاده از نخ دندان برای جلوگیری از پوسیدگی و التهاب لثه ضروری است.
رژیم غذایی:
غذاهای سفت، چسبنده یا بسیار شیرین می توانند به براکت ها آسیب بزنند. پرهیز از جویدن یخ، آدامس یا آجیل توصیه می شود.
معاینات منظم:
تنظیم سیم و بررسی روند درمان توسط متخصص، بخش جدایی ناپذیر موفقیت درمان است.
مدیریت ناراحتی:
ممکن است پس از تنظیم براکت ها، کمی درد یا فشار احساس شود که معمولاً با مسکن های ساده یا آب نمک قابل مدیریت است.
لینک مفید: تکامل درمانهای ارتودنسی: از بریس تا اینویزیلاین
شکستن براکت ارتودنسی
شکستن براکت ارتودنسی ممکن است بر اثر فشار زیاد، ضربه مستقیم، یا عادات نادرست مثل جویدن غذاهای سفت یا گاز گرفتن اجسام سخت اتفاق بیفتد. همچنین افتادن دندان، جراحت یا بی احتیاطی در بهداشت دهان می تواند احتمال شکست براکت را افزایش دهد. در صورت شکستن براکت، مراجعه سریع به متخصص ارتودنسی ضروری است تا از توقف یا انحراف روند درمان جلوگیری شود.
لینک مفید: جویدن آدامس با بریس | انواع ارتودنسی دندان
چگونه براکت های ارتودنسی باعث حرکت دندان ها می شوند؟
براکت ها به عنوان ابزار اصلی در ارتودنسی ثابت، با ایجاد فشار مستمر بر روی دندان ها، باعث حرکت آنها به موقعیت مطلوب می شوند. این حرکت توسط سیم قوس دار که از میان براکت ها عبور می کند، ایجاد می شود. فشار وارد شده به دندان ها به تدریج باعث تغییر مکان آنها شده و در نهایت منجر به مرتب شدن و بهبود وضعیت دندان ها می شود. این فرآیند زمان بر است و نیاز به تنظیم منظم برای اطمینان از حرکت صحیح دندان ها دارد.
لینک مفید: ارتودنسی دندان نیش
چه زمانی باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنیم؟
در صورتی که براکت ها آسیب ببینند، تغییر موقعیت پیدا کنند یا مشکلاتی مانند ناراحتی و درد ایجاد شود، بیمار باید بلافاصله به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. همچنین، پس از اتمام درمان، بررسی مجدد وضعیت دندان ها و استفاده از نگهدارنده ها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
لینک مفید: راهنمای انتخاب متخصص ارتودنسی
لینک مفید: درمان آپنه خواب با ارتودنسی
هزینه براکت ارتودنسی
هزینه براکت ها به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله:
- نوع براکت (فلزی، سرامیکی، دیمون، لینگوال)
- طول درمان
- موقعیت جغرافیایی مطب
- تخصص و تجربه ارتودنتیست
- شدت ناهنجاری و نیاز به ابزارهای مکمل ارتودنسی
براکت های فلزی معمولاً ارزان تر از نوع لینگوال یا سرامیکی هستند.
لینک مرتبط: هزینه ارتودنسی سال ۱۴۰۴
سؤالات متداول درباره براکت ارتودنسی
آیا براکت ها درد دارند؟
نصب براکت ها معمولاً درد ندارد، اما بعد از تنظیم سیم ها ممکن است چند روز احساس فشار یا درد خفیف داشته باشید که طبیعی است و به مرور کاهش می یابد.
چه مدت باید براکت ارتودنسی را روی دندان ها نگه داشت؟
بسته به شدت ناهنجاری دندانی، مدت زمان درمان معمولاً بین ۶ ماه تا ۲.۵ سال متغیر است و با نظر متخصص ارتودنسی مشخص می شود.
آیا براکت ها باعث پوسیدگی دندان می شوند؟
اگر بهداشت دهان رعایت نشود، باقی ماندن مواد غذایی اطراف براکت ها می تواند منجر به پوسیدگی شود.
آیا همه افراد می توانند از براکت ارتودنسی استفاده کنند؟
در اکثر موارد بله، اما شرایطی مثل بیماری های شدید لثه یا مشکلات فکی خاص ممکن است نیاز به درمان های پیش نیاز داشته باشد.
آیا بعد از برداشتن براکت، دندان ها دوباره کج می شوند؟
اگر از نگهدارنده (ریتینر) استفاده نکنید یا آن را به درستی نپوشید، احتمال برگشت دندان ها به حالت قبلی وجود دارد. رعایت دستورات متخصص ضروری است.
جمع بندی
در پاسخ نهایی به: براکت ها چگونه کار میکنند؟ میتوان گفت : براکت ها یکی از اجزای اصلی درمان های ارتودنسی هستند که با وارد کردن نیرو به دندان ها، موجب صاف شدن و مرتب شدن آنها می شوند. برای آشنایی بیشتر با سایر مراحل درمان، مقاله نحوه برداشتن ارتودنسی دندان را نیز مطالعه کنید.
منابع:
