مزایا و معایب ارتودنسی نامرئی برای انتخاب

اطلاعات مفید در مورد مزایا و معایب ارتودنسی نامرئی

آنچه در سالهای اخیر بنام ارتودنسی نامرئی(غیر قابل رویت) یا Invisible Orthodontics شناخته شده است؛ درمان ارتودنسی با دستگاهها و وسایلی است که دیده نمی شوند یا به عبارت دقیق تر کمتر دیده می شوند. یکی از این روشها، نوعی ارتودنسی متحرک با پلاکهای متحرک شفاف است (Clear Plastic Appliance). یعنی دستگاه ارتودنسی توسط بیمار روی دندان ها گذاشته می شود و بیمار برای غذا خوردن و مسواک زدن آن را برمی دارد.

برای اثربخش بودن پلاک متحرک باید بصورت تمام وقت استفاده شود یعنی حدود 22-17 ساعت بصورت مفید در شبانه روز گذاشته شود. این روش ارتودنسی نامریی یا ارتودنسی مخفی به نامهای ارتودنسی شفاف ، ارتودنسی ژله ای و ارتودنسی شیشه ای هم معروف شده است(کلیر الاینر Clear Aligner).

در گذشته طراحی و ساخت پلاک های شفاف بصورت دستی انجام میشد ( Essix ؛ یعنی روی قالب گچی از دندان ها با دست تغییراتی داده میشد و روی آن پلاک شفاف ساخته می شد. عملکرد این روش دقیق نیست اما قادر است نامرتبی خفیف دندانها را اصلاح کند. هر پلاک می تواند حدود 0.25 میلیمتر دندان ها را حرکت دهد. این سیستم با پلاکهای ارتودنسی متحرک نسبت به دستگاه ارتودنسی ثابت توانایی محدودتر و دقت کمتری دارد و بعضی انواع حرکات دندانی را نمی تواند انجام دهد. (دکتر مهریزی، بهترین متخصص ارتودنسی در غرب تهران)

همگام با پیشرفت تکنولوژی های کامپیوتری این روش تکامل پیدا کرد و نرم افزار کامپیوتر و سیستم‌های سه ‌بعدی CAD/CAM برای طراحی پلاک های ارتودنسی شفاف بکار گرفته شد. مبدع این روش یک شرکت آمریکایی بنام اینویزالاین Invisalign است. در تکنیک اینویزالاین که به ارتودنسی دیجیتال یا ارتودنسی کامپیوتری هم معروف شده است ابتدا قالب های سیلیکونی دقیق و رابطه اکلوزال (جفت شدن دندانها) از بیمار تهیه می شود.

قالب ها همراه رادیوگرافی و فتوگرافی و طرح درمان متخصص ارتودنسی برای شرکت اینویزالاین ارسال می شوند. در اینویزالاین قالب ها اسکن شده و مدل دیجیتال سه بعدی از دندان ها تهیه میشود. آنالیز و طرح درمان توسط متخصص ارتودنسی در کامپیوتر صورت میگیرد. در نرم افزار اینویزیلاین دندان ها ردیف شده و مراحل درمان شبیه سازی می شوند. اطلاعات مراحل تعریف شده از درمان برای متخصص ارتودنسی ارسال می شود و دکتر در نرم افزار مراحل ارتودنسی را بررسی می کند و در صورت نیاز به اصلاحات به شرکت اینویزالاین اعلام میکند.

پس از تأیید متخصص، شرکت اینویزالاین از هر مرحله درمان یک پرینت سه بعدی تهیه می کند. در لابراتوار روی هر پرینت یک پلاک متحرک شفاف ساخته می شود که به آن الاینر گفته می شود(aligner). هر الاینر می تواند دندان ها را مختصری حرکت بدهد (هر پلاک حدود 0.25 میلیمتر و حداکثر 2 درجه چرخش ). با استفاده تمام وقت و منظم بیمار از پلاک های ساخته شده ، تحت نظر متخصص ارتودنسی ، دندان ها ردیف میشوند.

در سال 2015 حق انحصاری ( patent) شرکت اینویزالاین Invisalign به پایان رسید و شرکتهای دیگری وارد این عرصه شدند. در حال حاضر تکنولوژی ارتودنسی دیجیتال توسط شرکتهای دیگری هم بکار گرفته شده است که بعضاً در ایران نماینده هم دارند اما هزینه های آنها برای بیمار ایرانی بسیار بالاست و به هیچ وجه مقرون به صرفه نمی باشد. این تکنولوژی سابقاً در ایران در دسترس نبود اما خوشبختانه در حال حاضر چندین شرکت و لابراتوار ارتودنسی دیجیتال در تهران فعالیت دارند.

از مهمترین معایب ارتودنسی نامرئی متحرک وابستگی به همکاری بیمار است. هر چند شرکتها ادعا میکنند سیستم ارتودنسی دیجیتال می تواند بهترین نتایج را حتی بهتر از ارتودنسی ثابت ایجاد کند اما مزایا و معایب خاص خود را دارد :

مزایای ارتودنسی نامرئی اینویزیلاین

+ ظاهر بهتر و زیباتر : وسیله ارتودنسی فقط از فاصله نزدیک دیده می شود.

+ تغذیه راحت تر : مانند سایر وسایل ارتودنسی متحرک، بیمار الاینر را موقع غذا خوردن برمی دارد و مانند ارتودنسی ثابت رعایت رژیم غذایی ضرورت ندارد.

+ بهداشت دهان بهتر : چون بیمار الاینر را موقع مسواک زدن برمی دارد دندانها بهتر و ساده تر تمیز می شوند و نسبت به ارتودنسی ثابت سلامت دندان ها و لثه بهتر است.

+ امکان برداشتن کوتاه مدت پلاک توسط بیمار در موقعیت های خاص و شرایط حساس اجتماعی وجود دارد.

معایب ارتودنسی نامرئی

– هزینه بالا : هزینه ارتودنسی نامرئی دیجیتال بالاست و نیازمند پروسه های لابراتواری گران قیمت و پیچیده است. به عنوان مثال هزینه ساخت لابراتواری یک کار متوسط در خارج از ایران حدود 1600 دلار است. هر چند در ایران ساخت کلیر الاینرها با هزینه کمتر امکان پذیر شده ولی بازهم نسبتاً گران قیمت هستند چون نیاز به دستگاه های گران قیمت اسکنر و پرینتر سه بعدی دارد. همچنین مواد مصرفی برای پرینت سه بعدی هم گران هستند. لازم به ذکر است که این هزینه صرفا” هزینه ساخت پلاک در لابراتواراست و طبعاً حق الزحمه دکتر به آن اضافه خواهد شد.

– حدود دو ماه زمان برای آماده سازی و ارسال کار از خارج از کشور لازم است که برای لابراتوارهای داخل ایران این زمان می تواند کمتر باشد. حساسیت ها و مشکلات تکنیکی این زمان را افزایش می دهند.

– محدودیت تکنیکی : پلاک های شفاف ارتودنسی شیشه ای بعضی حرکات دندان را خوب انجام می دهند؛ اما بعضی حرکات دندان را نمی توانند بصورت قابل پیش بینی انجام دهند و بعضی حرکات دندانی را به هیچ وجه نمی توانند انجام دهند مانند اصلاح چرخش دندانهای با سطح گرد مانند دندان نیش.

برای حل این مشکل با مواد کامپوزیت همرنگ دندان نقاط برجستگی کوچکی روی بعضی دندان ها ایجاد می شود که به آن اتچمنت گفته می شود. طبق ادعای اینویزالاین و شرکتهای دیگر با اتچمنت تمام حرکات ارتودنسی دندان امکان پذیر است. اخیراً بعضی شرکت ها بجای اتچمنت از تکنیک دیگری بهره می برند که بجای اتچمنت روی دندان از برجستگی هایی داخل پلاک استفاده می کنند تا به دندان نیروی بیشری اعمال کنند.

– همکاری بیمار : مهمترین نقطه ضعف ارتودنسی شفاف یا ارتودنسی شیشه ای وابستگی کامل به همکاری بیمار است. در صورت استفاده ناکافی و نامنظم نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد. مراحل درمان بهم میخورد و توالی پلاک های ساخته شده قابل استفاده نخواهد بود. در بعضی موارد برای ادامه درمان باید تمام مراحل قالب گیری ، پروسه های نرم افزاری و لابراتواری تکرار شود که نیازمند هزینه اضافی خواهد بود و برای ارتودنسی کودکان مناسب نمی باشد.

– حرکت نکردن دندان ها طبق پیش بینی : شرایط فیزیولوژیک بدن هر فرد با دیگری کاملاً متفاوت است. آنچه الگوریتم های نرم افزار پیش بینی و برنامه ریزی میکنند در همه افراد اتفاق نمی افتد و ممکن است بعضی حرکات دندانی بخصوص حرکات پیچیده تر ارتودنسی در بعضی افراد طبق مراحل برنامه ریزی اتفاق نیفتد. هر چه درمان طولانی تر و پیچیده تر باشد احتمال اینکه در اواسط درمان پیشرفت آن مختل شود بیشتر خواهد بود. در این موارد باید تمام مراحل قالب گیری ، آنالیز و ساخت پلاک های ارتودنسی شفاف دوباره انجام شود که مستلزم زمان و هزینه بیشتر خواهد بود.

– شواهد کم علمی : این نوع درمان با کلیر الاینر یا اینویزیلاین یک روش درمانی جدید است و گسترش چشمگیر آن بیشتر مدیون تبلیغات و منافع تجاری شرکتهاست. مطالعات و تحقیقات علمی کافی در مورد این روش درمانی صورت نگرفته است. مقایسه جامع و بلندمدت میان این روش و ارتودنسی ثابت انجام نشده است. به عنوان مثال ممکن است در بعضی موارد نیروهای حاصل از پلاک های الاینر اینویزالاین زیاد بوده و با سلامت دندان ها سازگار نباشد.

ارتودنسی نامرئی دیجیتال برای چه افرادی مناسب است ؟

برای افرادی که دارای این سه شرط باشند :

1- بیمار ارتودنسی بزرگسال باشد

2- انگیزه خوب و همکاری مناسب داشته باشد

3- درمان نامرتبی کم دندان ها و پیچیدگی کم درمان داشته باشد

نتیجه : تجربه نشان داده است که در هر صورت درمان با ارتودنسی ثابت دقیق تر و مطمئن تر از ارتودنسی شفاف یا کلیر الاینر می باشد.